Jongeren die in de stad graffiti spuiten en ouderen die in een verzorgingstehuis of woongroep hun wekelijkse activiteiten bezoeken: hoe breng je twee generaties, van elkaar gescheiden door de tijd, bij elkaar? ‘Project Old Skool’ opende de wereld van urban culture voor geïnteresseerde senioren uit de omgeving van Eindhoven. “Cultuurbeleving is niet gebonden aan leeftijd.”
Hiphop, breakdance, rap, graffiti: urban culture leeft in de Noord-Brabantse lichtstad. Afgelopen zomer vond er voor de vijfde keer het Emoves Urban Culture Festival plaats, dat meer dan 27.000 bezoekers trok. Niet alleen de jeugd komt kijken en meedoen, ook ouders en grootouders zijn van de partij.
“Opa’s en oma’s zijn trots op de kleinkinderen”, merkt Gino Henkel (30) op. “Een optreden is vaak een hele happening, het prikkelt de nieuwsgierigheid.” Henkel is projectleider bij Mad Skills, een cultureel projectbureau op het creatieve stadsdeel Strijp-S dat zich al vijftien jaar sterk maakt voor urban culture, door het aanjagen van toptalent en het organiseren van wijkprojecten en demonstraties voor de jeugd.
In die hoedanigheid ging Henkel met zijn collega’s en andere partijen de uitdaging aan om jong en oud elkaars cultuur te laten ontdekken in ‘Project Old Skool’. Eind 2014 werden de eerste introducties in urban culture gegeven aan ouderen in woongroepen, tehuizen en senioren sociëteiten in en rondom Eindhoven. “We wilden de drempel om mee te doen zo laag mogelijk houden. Mensen konden gewoon gaan zitten en kijken.” Na afloop stond er een groep ouderen op die het wel leuk vond om eens af te wijken van hun wekelijkse activiteiten.
Nieuwe oude verhalen
De dagbesteding van de senioren bleek veel overeenkomsten te hebben met de activiteiten van de jonge urban kunstenaars. Zo werd de traditionele volksdansles een demonstratie in breakdance, het wekelijkse schrijfuurtje een spoken word-bijeenkomst – gesproken teksten op beats – en verf en kwasten werden ingeruild voor graffitispuitbussen in street art workshops. “Deze disciplines – dans, muziek, kunst – zijn niet gebonden aan leeftijd”, aldus Henkel.
Het project was niet alleen een kennismaking van de ouderen met urban culture, ook de jonge kunstenaars kregen er iets voor terug: nieuwe verhalen. De levens van veel ouderen bleken verweven met Philips, waarvan het voormalige fabrieksterrein nu regelmatig het decor van urban demonstraties en festivals is.
De jongeren verbaasden zich dan ook regelmatig over de persoonlijke verhalen van de senioren. Henkel: “Hun spoken words bleken vol levenservaring te zitten. De jongeren beseften dat ouderen ook jong zijn geweest, dat ze bijvoorbeeld vroeger een instrument bespeelden of een sportcarrière hebben gehad. Ze hadden veel in hun mars. Sommigen pikten het graffiti spuiten wel erg snel op.”
Van vandalist tot kunstenaar
De ouderen deden op hun beurt nieuwe ervaringen op, met jongeren waar zij aanvankelijk niet zoveel mee hadden (“die doen toch maar wat”, was een van de reacties) en op locaties waar zij eerder niet graag kwamen. Door de gedeelde ervaring verdween echter het onveilige gevoel en keken zij met een andere bril naar de jongeren en hun street art kunst.
(tekst loopt door onder de video)
Projectleider Gino Henkel vertelt over het moment waarop ouderen in aanraking kwamen met graffitikunstenaars en street art kunst. Video: Anouk van Leeuwen (2016).
Het enthousiasme van de ouderen, dat oversloeg op de urban kunstenaars, heeft ervoor gezorgd dat er nagedacht wordt over een follow-up van ‘Project Old Skool’, dat afgelopen voorjaar werd afgerond. Het doel is om via de jeugd meer grootouders te bereiken en in de toekomst extra verdieping te bieden. Al is het maar om alle vragen te beantwoorden. Want waarom kleden hiphoppers zich eigenlijk zo? En kan je hiermee wel je brood verdienen? “In tegenstelling tot de jeugd hielden de ouderen goed hun aandacht bij de workshops”, herinnert Henkel zich. “Er waren dan ook geen afleidende mobieltjes te bekennen.”
Tot het zo ver is zit de blijvende impact van het project in de organisatie van tijdelijke evenementen. Zo konden kinderen en (groot)ouders afgelopen september in het Parktheater in Eindhoven een breakdance battle volgen met live commentaar en uitleg over het dansspel via een koptelefoon.
De deelnemers van ‘Project Old Skool’ hebben er in ieder geval bijzondere vriendschappen aan overgehouden. Zo brachten sommige zingende ouderen een middag door in de studio van de muziekproducers. En de jongeren? Die krijgen als dank handgeschreven kaarten en appelflappen. En Red Bull.
De aftermovie van ‘Project Old Skool’. Video: Schietstoel Productions (2015).
Zie ook: www.projectoldskool.nl
Anouk van Leeuwen 